Prawo spadkowe

Prawo spadkowe to dział prawa cywilnego, który reguluje zasady przechodzenia praw i obowiązków majątkowych po śmierci osoby fizycznej. Majątek, który pozostaje po zmarłym, określa się mianem spadku. Osoba, po której dziedziczymy, to spadkodawca, a ci, którzy nabywają prawa do spadku, to spadkobiercy. Dziedziczenie może odbywać się na dwa sposoby – na podstawie ustawy albo na podstawie testamentu.

Jeżeli spadkodawca nie pozostawił testamentu, stosuje się dziedziczenie ustawowe. W pierwszej kolejności dziedziczą dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, którzy dzielą majątek w częściach równych, z tym że udział małżonka nie może być mniejszy niż jedna czwarta całości. Jeżeli spadkodawca nie miał dzieci, spadek przypada małżonkowi i rodzicom zmarłego. W dalszej kolejności dziedziczą rodzeństwo, dziadkowie, a w razie braku bliższych krewnych – gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy albo Skarb Państwa.

Zakres usług

Drugim sposobem jest dziedziczenie testamentowe, czyli zgodnie z wolą spadkodawcy wyrażoną w testamencie. Testament jest jedyną formą, w której można samodzielnie rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci. Spadkodawca może powołać do spadku dowolne osoby, nie tylko krewnych. Prawo przewiduje jednak instytucję zachowku, która chroni najbliższych członków rodziny – dzieci, małżonka i rodziców. Nawet jeśli zostali pominięci w testamencie, mogą oni żądać wypłaty części wartości spadku w formie pieniężnej.

Spadkobierca, który został powołany do spadku, ma prawo zdecydować, czy go przyjmuje, czy odrzuca. Może przyjąć spadek wprost, co oznacza, że odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem. Może też przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, co ogranicza jego odpowiedzialność tylko do wartości przejętego majątku. Trzecią możliwością jest odrzucenie spadku, co skutkuje tym, że traktuje się spadkobiercę tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.

Sprawy spadkowe mogą być rozstrzygane przez sąd w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku lub u notariusza w formie aktu poświadczenia dziedziczenia. Oba rozwiązania potwierdzają, kto jest spadkobiercą i jakie udziały w spadku mu przypadają.

Prawo spadkowe pełni istotną funkcję społeczną – z jednej strony zapewnia ciągłość praw majątkowych, a z drugiej chroni interesy osób najbliższych spadkodawcy.